CHÚNG TA MUỐN SỐNG GIÀU, NHƯNG LẠI HÀNH ĐỘNG ĐỂ NGHÈO

24 Tháng 8 2025 / 24 Tháng 8 2025 by Quoc Anh

Bạn thực sự muốn có 1 triệu USD?
Hay bạn chỉ muốn tiêu xài như người có 1 triệu USD?

Tôi đã từng không nghĩ sâu về điều đó, cho đến khi đọc một quyển sách về tâm lý học tài chính. Và nó thay đổi hoàn toàn cách tôi nhìn về tiền bạc.

Trước khi bạn đọc tiếp bài viết này, hãy thử kiểm tra xem bạn có đồng ý với 2 trong 3 câu dưới đây không. Nếu bạn cảm thấy cả 3 đều sai, bạn không cần đọc nữa – vì chúng ta đang sống ở hai thế giới khác nhau.

I. BA CÂU HỎI GIÚP NHÌN LẠI MỐI QUAN HỆ GIỮA BẠN VÀ TIỀN

Bạn muốn có 1 triệu đô, hay chỉ muốn tiêu như người có 1 triệu đô?
Rất nhiều người không thật sự muốn tích lũy được tài sản, họ chỉ muốn trông giống như mình đã có tài sản. Muốn đi du lịch như người giàu, mặc đồ như người giàu, đăng story như người giàu.
Bạn mua đồ đắt tiền vì giá trị thật, hay vì ánh mắt ngưỡng mộ từ người khác?
Chiếc xe bạn mơ ước, chiếc đồng hồ bạn khao khát – là vì nó thật sự khiến bạn hạnh phúc và hiệu quả hơn, hay chỉ vì ánh nhìn của xã hội dành cho bạn khi bạn sở hữu nó?
Bạn chi tiêu để đầu tư cho tương lai, hay để thỏa mãn cảm xúc hiện tại?
Hầu hết các quyết định tài chính hàng ngày của chúng ta đều là để thỏa mãn cảm xúc cá nhân – cảm giác “mình xứng đáng”, “phải tự thưởng”, “ai cũng có thì mình cũng cần có”…
Tôi đã từng nghĩ mình “đầu tư” khi mua iPhone mới nhất. Nhưng thực ra, đó là chi tiêu để cảm thấy dễ chịu với bản thân, chứ không phải đầu tư sinh lợi.

II. SỰ THẬT KHÔNG MẤY DỄ CHỊU

Chúng ta muốn sống như người giàu. Nhưng lại hành động như người không bao giờ giàu nổi.
Chúng ta đòi hỏi kết quả lớn, nhưng lại đầu tư rất ít vào tư duy và hành vi tài chính mỗi ngày.

III. MỘT NGƯỜI TRẺ TỈNH LẺ VÀ HÀNH TRÌNH TỈNH NGỘ

Tôi sinh ra ở một vùng quê miền Tây – không đến mức nghèo khổ, nhưng thiếu rất nhiều thứ:
Thiếu trải nghiệm sống, thiếu tư duy tài chính, thiếu người xung quanh để chỉ đường dẫn lối.

Ở quê tôi, buồn thì nhậu, vui cũng nhậu. Rảnh rỗi, gặp nhau – vẫn là nhậu.
Không ai nói về đầu tư, không ai nói về cách để tự do tài chính.

Tôi không muốn sống như vậy.

Tôi ra Hà Nội. Và ở đây, tôi gặp những người không rủ tôi đi nhậu, mà rủ tôi đi cà phê bàn chuyện kiếm tiền.
Họ chia sẻ với tôi về đầu tư, về cách tư duy dài hạn, về tiết kiệm và tích lũy.

Và họ dạy tôi một bài học quan trọng:

Muốn giàu, phải học cách tiêu ít hơn mình kiếm, và đầu tư nhiều hơn mình tiêu.

IV. TÂM LÝ HỌC VỀ TIỀN – THỨ CHƯA TỪNG CÓ TRONG SÁCH GIÁO KHOA

Tôi đọc một quyển sách tên là “The Psychology of Money” (Tâm lý học về tiền bạc) của Morgan Housel. Và điều khiến tôi ám ảnh nhất là:

Nhiều tỷ phú trên thế giới không chỉ thành công nhờ tài năng, mà nhờ họ sinh đúng thời, gặp đúng cơ hội, và đặc biệt là có tư duy đúng với tiền.

Nếu Bill Gates sinh ra ở một nơi khác, liệu ông có sáng lập được Microsoft?
Nếu Warren Buffett bắt đầu đầu tư muộn hơn 30 năm, liệu ông có trở thành huyền thoại tài chính?

V. BA CÂU CHUYỆN KHẮC SÂU VÀO NHẬN THỨC CỦA TÔI

1. Bill Gates và ngôi trường có máy tính
Bill Gates học ở một trong số rất ít trường trung học tại Mỹ thời đó có… máy tính.
Chỉ vài trăm học sinh trên toàn nước Mỹ có điều kiện đó. Nếu Gates học ở trường khác, có lẽ ông không tiếp cận được lập trình từ sớm – và có thể chẳng bao giờ thành lập Microsoft.

“Chỉ cần một vài yếu tố nhỏ thay đổi, Bill Gates có thể không phải là người sáng lập Microsoft.” – Morgan Housel

2. Kent Evans – người bạn thiên tài của Gates
Kent là bạn thân và cộng sự đầu tiên của Gates. Họ cùng nhau phát triển phần mềm, cùng lên kế hoạch lớn. Nhưng Kent qua đời vì tai nạn leo núi khi còn là học sinh.
Nếu Kent không mất, có thể cuộc đời Gates đã rẽ theo một hướng khác.
Câu chuyện này nhắc tôi rằng may mắn và rủi ro có thể định hình toàn bộ cuộc đời – không chỉ tài năng.

3. Warren Buffett – sức mạnh của thời gian

Warren Buffett bắt đầu đầu tư từ năm 10 tuổi. Và ông vẫn tiếp tục đến khi hơn 90 tuổi.
99% tài sản của ông được tạo ra sau tuổi 50.
Không chỉ cách đầu tư, mà thời gian bạn gắn bó với đầu tư mới là yếu tố quyết định.

“Gần như toàn bộ thành công tài chính của Warren Buffett đến từ việc ông bắt đầu sớm và sống rất lâu.” – Morgan Housel

VI. HIỂU ĐỂ LÀM GÌ?

Chúng ta không thể chọn nơi mình sinh ra. Nhưng chúng ta có thể chọn cách mình suy nghĩ về tiền.

Tiền không chỉ là con số – mà là cách bạn kiểm soát cảm xúc, kiên nhẫn trước cám dỗ, và sẵn sàng đầu tư vào những điều không thấy ngay kết quả.

Tâm lý học về tiền bạc nên là môn học bắt buộc trong đời.

VII. TÂM LÝ ĐÚNG RỒI, THÌ LÀM GÌ TIẾP?

Hiểu được tâm lý là bước đầu. Nhưng để thay đổi đời sống tài chính, bạn cần làm nhiều hơn.
Bạn cần có thu nhập cao hơn, không phải để tiêu nhiều hơn – mà để đầu tư nhiều hơn.
Bạn cần học cách phân bổ tiền đúng cách, thay vì để cảm xúc cuốn bạn vào từng cú quẹt thẻ.
Và quan trọng nhất, bạn cần hiểu rõ: Tiền không sinh ra từ chi tiêu, mà từ tích lũy và đầu tư có định hướng.

VIII. MUỐN GIÀU – HÃY GIỎI TẠO THU NHẬP VÀ BIẾT CÁCH ĐẦU TƯ

Hầu hết mọi người tập trung quá nhiều vào tiết kiệm – nhưng quên mất rằng, thu nhập cao mới là nền móng để đầu tư lâu dài.

Tiết kiệm giúp bạn sống sót.
Thu nhập cao giúp bạn tiến xa.
Đầu tư đúng giúp bạn tự do.

IX. CÔNG THỨC PHÂN BỔ TÀI CHÍNH CÁ NHÂN: 25 – 25 – 50

Nếu bạn đang có một nguồn thu nhập (bất kể lớn hay nhỏ), hãy thử bắt đầu với công thức này:

Mục chi	Tỷ lệ đề xuất	Ghi chú
Chi tiêu sinh hoạt + thiết yếu	50%	Bao gồm ăn uống, nhà ở, đi lại, y tế, điện nước.
Đầu tư dài hạn	25%	Cổ phiếu, quỹ chỉ số, crypto, bất động sản, vàng…
Đầu tư vào bản thân & kỹ năng	25%	Khóa học, ngoại ngữ, kỹ năng, xây dựng năng lực kiếm tiền cao hơn.

Lưu ý: Đây chỉ là tỷ lệ khởi đầu. Khi thu nhập bạn tăng lên, bạn hoàn toàn có thể nâng tỷ lệ đầu tư lên 40 – 50% và giảm chi tiêu xuống 30 – 40%.

Không có đúng hay sai khi chúng ta sinh ra – mọi thứ được hình thành từ môi trường sống.
Công thức trên không giúp bạn trở thành tỷ phú, mà đơn giản là “một bước bắt đầu” để thay đổi tư duy tài chính cá nhân.

Tôi từng dành hết tiền tiết kiệm và cả tiền ăn Tết để đầu tư vào máy tính, phần mềm để khởi nghiệp. Vậy nên: mọi tỷ lệ phụ thuộc vào quyết định và bối cảnh sống của từng người.

X. ĐỪNG ĐỂ MỌI THỨ CHỈ LÀ LỐI SỐNG TIÊU HAO

Nhiều người có thu nhập 20 – 30 triệu/tháng, nhưng tiêu hết 25 triệu.
Họ trông có vẻ giàu, nhưng thực tế không có tài sản tích lũy.

Chiếc điện thoại mới nhất, đôi giày giới hạn, chiếc xe đời mới – nếu không sinh lời, thì đó chỉ là món đồ để khoe, không phải tài sản.

XI. HÀNH ĐỘNG NHƯ NGƯỜI MUỐN GIÀU

Bắt đầu học về tài chính cá nhân.
Thiết lập ngân sách và tracking chi tiêu mỗi tháng.
Mỗi tháng bắt buộc trích tối thiểu 20 – 30% để đầu tư (dù ít).
Tập trung vào kỹ năng tạo thu nhập cao – không phải làm thêm nhiều việc vặt, mà là xây kỹ năng có thể bán giá cao trên thị trường.
Đầu tư vào bản thân trước khi đổ tiền vào thị trường.